Юлашки вӑхӑтра урнӑ тилӗ, кушак пирки унта та кунта илтме пулать. Хӑш-пӗр хуҫалӑхра карантин пулнине палӑртнӑ. ЧР Патшалӑх ветеринари службин специалисчӗсем республикӑри 10 уйӑхри лару-тӑрӑва пӗтӗмлетнӗ.
Кӑҫал 10 уйӑхра ветеринари службин специалисчӗсем майракаллӑ шултра выльӑх лейкозпа чирленине, сальмонеллеза, пастереллеза, пыл хурчӗсен чирне тупса палӑртнӑ.
Ҫак тапхӑрта урнӑ чирпе чирлӗ 11 чӗрчуна палӑртнӑ. Вӗсен йышӗнче 5 тилӗ, 3 мӑйракаллӑ шултра выльӑх, 3 кушак.
Лейкоза пула Улатӑр районӗнчи 5 ҫын хуҫалӑхӗнче асӑрхаттару пулнӑ. Мӑйракаллӑ шултра выльӑхӑн катараллӑ горячка чирне Патӑрьел районӗнчи Турхан ялӗнче палӑртнӑ. Кайӑк-кӗшӗк сальмонеллезпа чирлӗ тӗслӗх — Хӗрлӗ Чутай районӗнче, пастереллез — Тӑвай тата Ҫӗмӗрле районӗсенче. Сӗнтӗрвӑрри, Муркаш, Ҫӗмӗрле районӗсенче пыл хурчӗсем чирлине палӑртнӑ.
Хальлӗхе республикӑри 21 вырӑнта мӑйракаллӑ шултра выльӑх лейкозпа чирлӗ.
Кун пирки «Хыпар» хаҫат пӗлтерет. Республикӑна 15 БМВ автомобильпе Мускавран патшалӑхӑн автонинспекцийӗн ӗҫченӗсем килсе кайнӑ. Теприсем «Вӗсем водительсене тустараҫҫӗ кӑна!» — тесе те сас-хура кӑларнӑ иккен.
«Тахӑшӗ Мускавсем «чӗрнеллӗ» резинӑллӑ машинӑсен водителӗсене — вун-вун ҫынна — «Ш» паллӑсӑр пулнӑшӑн штрафланӑ тесе ҫырнӑ та — пуҫланнӑ вара! Шупашкарти лавккасенче хайхи «Ш» паллӑсем юлман-мӗн — пӗтӗмпех туянса пӗтернӗ. Ҫакна хам та асӑрхарӑм: халӗччен автомобильсем ҫинче ҫав паллӑсем курӑнсах каймастчӗҫ, тӗп хула инспекторӗсем килсен вара «Ш»-па паллӑ тунисем — шӑкӑрин. Мускавран килнӗ инспекторсенчен пӗринпе калаҫатӑп та — кулать: «Эпир унашкаллишӗн никама та чарман-ҫке...» Вӑт, сас-хура вӑйӗ мӗнешкел!», — тесе хыпарлать пичет кӑларӑмӗ.
Эрнекун вӗсем Ҫӗнӗ Шупашкарта, Улатӑрпа Пӑрачкав тӑрӑхӗсенче пулнӑ, шӑматкун — Канашра, вырсарникун — Патӑрьелте. БМВсен «эшкерӗ» Вӑрмар, Тӑвай районӗсем тӑрӑх та ҫаврӑнчӗ.
Мускавран килнӗ Раҫҫей Шалти ӗҫсен министерствин ҫулҫӳрев хӑрушсӑрлӑхне тивӗҫтерес енӗпе ӗҫлекен ятарлӑ тӗллевлӗ центрӗн уйрӑмӗн пуҫлӑхӗ Сергей Волков Чӑваш Енре ҫуралса ӳснӗ иккен, Мускава куҫиччен чылай ҫул республикӑра ДПС полкне ертсе пынӑ.
Чӳкӗн 7-мӗшӗнче Чӑваш Республикинче ҫӗнӗ икӗ ача пахчи уҫӑлнӑ. Савӑнӑҫлӑ мероприятие ЧР Министрсен Кабинечӗн Председателӗ Иван Моторин хутшӑннӑ.
Ача пахчисем Улатӑр районӗнчи Чуварлей ялӗнче тата Канаш районӗнчи Шӑхасанта уҫӑлнӑ. Вӗсене патшалӑх программипе килӗшӳллӗн хута янӑ.
Чуварлейти ача пахчине тумашкӑн 61 миллион тенкӗ тӑкакланӑ. Унта 80 ача ҫӳреме пултарӗ. Ҫуртра гимнастика тата музыка пӳлӗмӗсем, медицина блокӗ, апатланмалли пӳлӗм, кӗпе-йӗм ҫумалли пӳлӗм пур. Сӗтел-пукан та ҫӗнӗ.
Шӑхасанти ача пахчи 92 шӑпӑрлана йышӑнма пултарӗ. Ӑна унчченхи икӗ шкулӑн ҫуртне ҫӗнетсе хута янӑ. Пӗтӗмпе 38,7 миллион тенкӗ тӑкакланӑ. Унта та ачасене аталанмашкӑн йӑлтах пур.
Иван Моторин мероприятире юлашки вӑхӑтра патшалӑх ача пахчисен ыйтӑвне ҫине тӑрса татса панине палӑртнӑ. 2011-2013 ҫулсенче 23 ача пахчи хута кайнӑ. Кӑҫал 14 ача пахчи ӗҫлеме тытӑнмалла. Вӗсенчен пӗр пайӗ хута кайнӑ ӗнтӗ. Теприсем ҫулталӑк вӗҫлениччен хӑйсен алӑкне уҫмалла.
Чӑваш Енӗн Патшалӑх сунар служби Кайӑксене ункӑлакан Мускаври центрпа килӗштерсе ӗҫлет иккен. Асӑннӑ тытӑмпа центра ункӑланӑ кайӑксем пирки пӗрне пӗри пӗлтерсе тӑраҫҫӗ.
Кӑҫалхи ҫуркунне Ултаӑр районӗнчи Иваньково-Ленино ялӗнче шур ҫамкаллӑ хур аҫине асӑрханӑ. Вӑл ура лапине ункӑланӑскер пулнӑ. Кайӑксене ункӑлакан Мускаври центртан пӗлтернӗ тӑрӑх, вӑл хура 2013 ҫулхи рашатвӑн 12-мӗшӗнче Голландире ункӑланӑ. 130 кунтан ӑна Улатӑр районӗнче асӑрханӑ. Ҫав тапхӑрта хур 2709 километр вӗҫсе иртнӗ.
Кунсӑр пуҫне центрта маларах ункӑланӑ кӑвакала — шӑнкалча — асӑрханине пӗлтернӗ. Ӑна 2006 ҫулхи раштавӑн 24-мӗшӗнче хрантсуссем паллӑ тунӑ. 2007 ҫулхи авӑн уйӑхӗн 15-мӗшӗнче Шупашкар районӗнчи Ҫурҫӗр поселок ҫывӑхӗнче асӑрханӑ. Ункӑланӑ тата ӑна тытнӑ вырӑн хушши 3582 километрпа танлашнӑ.
Ункӑланӑ кайӑка курсан Патшалӑхӑн сунар служби ҫӳлерех асӑннӑ центра малашне те пӗлтерсе тӑма шантарать.
Кайӑксене вӗсен ҫулне пӗлсе тӑма ункӑлаҫҫӗ.
Ҫитес ҫул Ҫӗнтерӳ пулнӑранпа 70 ҫул ҫитет. Ҫӗршыв сумлӑ ҫак уява паллӑ тума хатӗрленет.
Улатӑр хулинче те тӗрлӗ мероприяти ирттерме палӑртнӑ. Унта тыл ӗҫченӗсене тата вӑрҫӑ ачисене халалласа палӑк лартасшӑн. Улатӑр нимӗҫсене ҫӗнтерессишӗн нумай тӑрӑшнӑ. Унти госпитальте пин-пин салтак, офицер сипленсе каллех фашиста хирӗҫ тӑнӑ. Хулари предприятисем фронта ҫар хатӗрӗсемпе тивӗҫтернӗ. Улатӑрта эвакуациленӗ производствӑсем вырнаҫнӑ.
Ҫитес вӑхӑтра палӑка ӑҫта лартасси пирки тата унӑн проекчӗ ҫинчен шухӑшлӗҫ. Тен, ӑна «ВЛКСМ: 30 ҫул» паркра Совет Союзӗн Паттӑрӗсен М.П.Боронинӑн е В.Ф.Ветвинскин скверӗнче вырнаҫтарӗҫ.
Мэри халӑх сӗнӗвне те шута илӗ. Ҫак ыйтупа 8(83531) 2-03-39 телефонпа шӑнкӑравласа пӗлме пулать. Палӑка халӑх укҫипе лартасшӑн. Ҫапла майпа Ҫӗнтерӗве ҫывхартнисене сума сӑваҫҫӗ-мӗн.
Улатӑр тӑрӑхӗнче тӗрмерен тухакансем валли ӗҫ вырӑнӗ тупса парассипе ҫине тӑнине пӗлтереҫҫӗ. Асӑннӑ хулапа районта вырнаҫнӑ айӑплава пурнӑҫа кӗртессипе ӗҫлекен организацисем тата вырӑнти ӗҫлӗх центрӗ пӗрле пулнипе малараха сене ӗҫе ятарлӑ палнпах пурнӑҫласа пырать-мӗн.
Сӑмах май, вӑл тӑрӑхра икӗ тӗрме, юсанмалли 2-мӗш номерлӗ колони тата 8-мӗш номерлӗ колони-поселени.
Кӑҫалхи сакӑр уйӑхра 2-мӗш колонире «Шанчӑк» ятпа консультаципе информаци кунӗсем тӑватӑ хутчен ирттернӗ. Унта 187 хӗрарӑм хутшӑннӑ. Колони-поселенире айӑплава ирттерекенсем валли ун йышшине виҫӗ хут йӗркеленӗ тата пӗр хут — ваканси ярмӑркки. Колони-поселенире ирттернӗ мероприятисене 155 ҫын хутшӑннӑ.
Кун пеккисем тӗрмерен тухакансене пурнӑҫри хӑйсен вырӑнне тупма пулӑшас тӗллевли паллӑ ӗнтӗ. Ӗҫлӗх центрӗ урлӑ вӗренсе професси алла илме май пуррине те вӗсене ӑнлантарса параҫҫӗ.
Улатӑр районӗнчи Чуварлей ялӗ 250 ҫул тултарнӑ. Ҫуралнӑ куна ял шӑматкун паллӑ тунӑ. Савӑнӑҫлӑ мероприятие вырӑнти ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Н.В. Климкин уҫнӑ. Ял халӑхне саламлама район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Н.Г. Романов тата ыттисем пырса ҫитнӗ. Романов шучӗпе ку ялӑн мухтанмалӑх сӑлтавӗ пур: унӑн кун-ҫулӗ пуян, ҫыннисем мухтавлӑ. Ял ҫултан ҫул аталанса пырать тесе шухӑшлать иккен район администарцийӗн пуҫлӑхӗ. Чӑн та, унта ҫӗнӗ фельдшерпа акушер пункчӗ, 80 вырӑнлӑх ача пахчи туса лартнӑ. Яла хӑтлӑх кӗртнӗ май вӑл сарӑлса пырать иккен.
Ҫак ялти Денис Апраскин ятлӑ тӑлӑхшӑн ялӑн 250 ҫулхи уйрӑмах асра юлӗ. Ӑна ҫӗнӗ хваттер уҫҫи тыттарнӑ.
Уявра концерт, тӗрлӗ чыслав тата ытти те пулнӑ.
Сӑнсем (65)
Авӑнӑн 17–19-мӗшӗсенче Улатӑрта сусӑрсен «Пурӑнас тесе» регионсен хушшинчи ыркӑмӑллӑхпа культура фестивалӗ иртнӗ. Унпа килӗшӳллӗн хулара куҫ курманнисем тата япӑх куракансем валли вулавӑш уҫнӑ. Кунашкалли республикӑра урӑх ҫук.
Фестивалӗн юлашки кунӗнче гала-концерт иртнӗ. Пантелеимон епископ каланӑ тӑрӑх, фестиваль сусӑрсене пултарулӑхне кӑтартма май парать.
Фестиваль хӑнисене Федор епископ саламланӑ. Вӑл сусӑрсемпе ӗҫлекен пайӑн ертӳҫи. ЧР Патшалӑх Канашӗн депутачӗ Николай Ефремов каланӑ тӑрӑх, патшалӑх сусӑрсем валли чылай ӗҫ тӑвать. Анчах ку фестиваль вӗсемшӗн уйрӑмах пӗлтерӗшлӗ. Вӑл пултарулӑха атлантарма кӑна мар, пурӑнма та хистет.
5 ҫулта фестиваль Никама пӑхӑнман патшалӑхсенчи, Раҫҫейри 17 регионти ҫӗр-ҫӗр ҫынна пухнӑ.
Чӑваш Енре чи хӑтлӑ кил хуҫалӑхӗсене палӑртнӑ. Ку конкурс 10-мӗш ҫул иртет. Ҫак тапхӑрта пӗчӗк ялсем те илемленме тытӑннӑ. Конкурса хутшӑнакансен йышӗ ҫулсерен ӳсет. Хальхинче 70-ӗн хутшӑнма кӑмӑл тунӑ.
Ҫӗнтерӳҫӗсене пилӗк номинацире палӑртнӑ. Жюрин конкурс ӗҫӗсене пӑхса тухнисӗр пуҫне кил хуҫалӑхӗсене ҫитме тивнӗ. Социаллӑ тытӑмри учрежденисен хушшинче Куславккари «Атӑл» вӑй-хал культурипе спорт комплексӗ ҫӗнтернӗ. Вӑрмар районӗнчи Кивӗ Вӑрмарта пурӑнакан Еньковсен килӗнче чи нумай чечек ӳсет-мӗн.
Урамсен хушшинче Улатӑр районӗнчи Кивӗ Эйпеҫри Шкул урамне чи хӑтли тесе палӑртнӑ. Канаш районӗнчи Николаевсен кил хуҫалӑхне чи илемлисен йышне кӗртнӗ.
Конкурс ҫӗнтерӳҫисемпе призерӗсене укҫан хавхалантарӗҫ. Кӑҫал вӗсем пӗр-пӗрин хушшинче 583 пине яхӑн тенке пайлӗҫ.
Иртнӗ эрнери ҫумӑрлӑ ҫанталӑка пула вырма хӑвӑртлӑхӗ чакнине пӗлтерет республикӑн Ял хуҫалӑх министерстви. Паянхи кун тӗлне пӗрчӗллӗ тата пӑрҫа йышши культурӑсене хуҫалӑхсем 228,4 пин гектар ҫулса илме ӗлкӗрнӗ, ку вӑл мӗнпур лаптӑкӑн 85,7 проценчӗпе танлашать. Тӗшӗлессе вара 226,9 пин гектар, е 85,1 процент, ҫинчен ҫапса илнӗ.
Вырмана пӗтернисем те пур. Районсенчен ҫак енпе елчӗксем мухтанма пултарни пирки эпир пӗлтернӗччӗ. Патӑрьелсем 95 процента ҫитнӗ, сӗнтӗрвӑррисем — 92 процента, каҫалсем — 90,4 процента.
Тухӑҫ гектар пуҫне вӑтамран 21,7 центнера ларать. Пысӑк тухӑҫлисен шутӗнче — Вӑрнар районӗ (26,3 центнер), Красноармейскинче — 26 центнер, Етӗрнере — 25,8 центнерӗ Ҫӗмӗрле районӗнче тухӑҫ 17,3 центнера ларать, Улатӑрта — 16,5 центнера.
Ҫанталӑк уяр тӑрсан эрнере вырса пӗтерме шанаҫҫӗ.
+21.3 °C